BOAVIDA … HET EILAND VAN HET GOEDE LEVEN
De Griekse cartograaf Ptolemæus
sprak in de tweede eeuw voor onze tijdrekening over “Heptanesia”, Oudgrieks voor “een groep van zeven
eilanden”. Door de eeuwen en vele omstandigheden heen werden de eilanden één grote
stad, een stad met vele gezichten, vele bestuursvormen, rijk aan geschiedenis,
aan strijd. Een stad ook met vele namen: Bom Bahia, Buon Bahia, Bombain - de goede
baai - Bombay, Mumbay … In 1538 zouden de Portugezen het zelfs Boavida genoemd hebben: “het eiland van het goede leven”. Mumbai - de naam die door de hindoe-nationalistische
partij Shiv Sena in 1996 opnieuw werd ingevoerd - zou verwijzen naar de godin
Mumbadevi en een tempel in 1737 voor haar gebouwd op de plaats waar nu de
Chhatrapati Shivaji Terminus is, het voormalige Victoria Station. Zij was de patroonheilige, de huisgodin van de
oorspronkelijke bewoners van het centrale eiland, de Koli fishermen en de Agri,
salt collectors.
Boavida, het eiland van het goede
leven …
Ik kan het mij moeilijk
voorstellen. Voor een beperkte elite zal het wellicht nog altijd waar zijn.
Voor de overgrote meerderheid van de bevolking - naar schatting meer dan 15
miljoen, geregistreerd en niet - wordt dit zonder twijfel nooit werkelijkheid.
In de eerste plaats al zeker niet voor de meer dan 1 miljoen bewoners van Dharavi, tot voor een paar jaar het
grootste slumgebied van Azië. Deze bedenkelijke eer zou nu toekomen aan Orangi Town in de Pakistaanse stad Karachi.
De Dharavi slums zijn bij ons vooral bekend door de werking van zuster Jeanne
Devos en de film Slumdog Millionaire, waarin de kinderrollen “gespeeld” worden
door kinderen uit de slum. Dev Patel, die Jamal Malik - de hoofdrol vertolkte - en zijn familie wachten nog steeds op de uitvoering van de contracten. De
Britse productiebedrijven Celador Films en Film4productions blijven weigeren.
Exemplarisch voor de manier waarop slumbewoners behandeld worden. Een meer
positieve anekdote is wellicht het feit dat Dev Patel en Freida Pinto, de
vertolkers van Jamal Malik en Latika, ook in het echte leven samen het geluk
gevonden hebben. Hopelijk ook vandaag nog.
In de 18de eeuw was
Dharavi nog een eiland, voor een groot gedeelte mangrovemoeras bewoond door
Koli-vissers. In de 19de eeuw werden de moerassen gedempt,
verhuisden de vissers en werden ze vervangen door nieuwe immigranten. Dharavi,
eeuwenlang illegaal, werd in 2004 een officieel erkende wijk van Mumbai.
Dharavi telt naar schatting meer dan 15.000 “thuisbedrijfjes” voornamelijk - in
meestal erbarmelijke en ongezonde omstandigheden - actief rond het verwerken
van recycleerbare afval, textiel en pottenbakken. De jaarlijkse omzet wordt
geraamd op meer dan 600 miljoen euro.
Het zal niemand verbazen dat de
bevolking van deze sloppenwijk geconfronteerd wordt met enorme
gezondheidsproblemen. Een tekort aan toiletten, waardoor urineren en ontlasten
gebeurt in de door de wijk stromende Mahim, jaarlijkse overstromingen tijdens
het moessonseizoen en een gebrek aan zuiver water veroorzaken en verspreiden
allerhande infectieziekten.
Ondanks het feit dat het stadsbestuur
van Mumbai onder leiding van architect Mukesh Mehta reeds jarenlang werkt aan
een ontwikkelingsplan voor Dharavi, blijven rijken en de opkomende middenklasse
zich hiertegen verzetten. Verdwijnen moeten ze, die slumbewoners.
Boavida, het eiland van het goede
leven …
In de ook ons bekende zwart-gele
taxi verlaat ik Chhatrapati Shivaji, de luchthaven van Mumbai. Eenzelfde naam
voor het grootste station en de internationale luchthaven, dit kan geen toeval
zijn. Inderdaad niet. Chhatrapati Shivaji Raje Bhosle - 1627 / 1680 - was een
van de bekendste leiders van de Maratha’s in het westen van India. Met succes
versloeg hij de Mogols en de Islamitische sultans en wordt beschouwd als de
stichter van het Maratha - rijk. Zonder enige schroom kroonde hij zichzelf in
1674 tot chhatrapati of keizer.
Ook vandaag nog wordt Shivaji door
de hindoe-nationalisten beschouwd als een nationale held. Begrijpelijk dat Shiv
Sena zijn naam en erfenis wil bewaren, gebruiken en misbruiken.
We rijden langs de spoorweg via de Senapati
Bapat Marg en de Tulsi Pipe Road door Mahim en Dadar. Je kan er niet naast,
niet zomaar voorbij. Tientallen gezinnen, honderden mannen en vrouwen,
opvallend veel kleine kinderen. Pavement
dwellers, ze liggen, staan, zitten op de stoep langs de spoorweg, lopen
heen en weer, onverzorgd, vuil en verwaarloosd. Hoe zou het anders kunnen? Ze
wassen, koken, eten, spelen en niksen. Ouderen kijken niet gericht voor zich
uit, een lege blik, ontmoedigd, ontgoocheld, doelloos, niet meer wetend wat,
waarheen, hoe, wanneer. Anderen, met
tientallen naast mekaar, vlechten rieten manden. Er zijn er die lachen en
plezier maken. Ook dat kan blijkbaar nog, onbegrijpelijk. 
Ik kan mij niet van
de indruk ontdoen dat hun aantal sterk is toegenomen. Het zijn er opnieuw meer
dan 3 tot 5 jaar geleden. Wat vaak sloganesk lijkt, is naar mijn bescheiden
mening de ruwe en onweerlegbare werkelijkheid: wereldwijd neemt de kloof tussen
arm en rijk toe, wereldwijd groeit het aantal armen, letterlijk: zienderogen!
Sommigen zullen dit, met cijfers, statistieken en tabellen
in de hand proberen
te weerleggen. Ten onrechte, want de officiële gegevens zijn meestal gemiddelden: als het aantal rijken en hun
inkomen stijgt, stijgt ook het algemeen gemiddelde of vergis ik mij? Geen
correcte weergave van de onmiskenbare realiteit, tenminste voor wie zijn ogen
niet wil sluiten en gehoor geven aan de roep van velen. Bij het uitrijden van
Dadar passeren we de kleurrijke flower market,
zo contrasterend met de grauwe werkelijkheid een paar meter terug.
Contrasten zullen er altijd zijn, hoor ik de nuchtere realist al denken. Naïef
als ik ben, in de ogen van sommigen ongetwijfeld, denk ik opnieuw: en toch … De
taxi stopt voor YMCA – International House, mijn verblijfplaats deze week,
midden in een moslimwijk.
De volgende dagen zal ik gewekt
worden door de azan, de Islamitische
oproep tot gebed. We zullen hoorbaar met elkaar leven. “Convivencia” zoals de tijd
tussen de 8ste en de 15de eeuw in Al–Andalus vaak werd
genoemd. Christenen, joden en moslims leefden vreedzaam samen. Onder
islamitisch bewind had elke religie haar plaats. De christelijke “reconquista”, met de herovering van het Iberisch
schiereiland als uitgangspunt en doelstelling resulteerde in gedwongen
bekering, deportatie of terechtstelling van vele joden en moslims. Geschiedenis
als gewetensonderzoek. Misschien moet ik toch gehoor geven aan de azan en samen met mijn geburen - al dan
niet anders - mediteren, reflecteren, bidden. There is no way to peace, peace is the way, solidarity the solution.
Boavida, het eiland van het goede
leven …
Ondertussen is het zondag en trek
ik de stad in om een nieuwe inleefreis voor te bereiden, mensen laten
kennismaken met het andere. Februari 2016 wordt opnieuw een boeiende tijd.
Ik trek naar de Gateway of India,
Chhatrapati Shivaji Terminus, de Crawford Market en de Marine Drive. In de
Crawford Market ga ik naar de Spice King mijn voorraad incredible spices kopen.
Garam masala, fish en goda masala, heerlijk geurende kardemom en
saffraandraadjes … Ramesh geeft mij nog een aantal spicy recepten mee. Het
wordt weer heerlijk kokkerellen als ik thuis ben. Terwijl ik de mij aangeboden
thee, gekruid met super tea masala drink, word ik aangesproken door een vriendelijke
man en zijn vrouw. Zij hebben het hele tafereel van aanprijzen en laten verleiden
met pretoogjes gevolgd. Het is doctor Samir Dasgupta, clinical director in het
Peerless Hospitex Hospital in Kolkata en zijn vrouw, zij zijn op bezoek bij hun
dochter die hier in Mumbai studeert. Het wordt een gezellige babbel, gevolgd
door het uitwisselen van naamkaartjes en een nieuwe afspraak. Februari 2016 in
Kolkata.
Tegen mijn gewoonte in stap ik na 3
uur wandelen de Pizza by the bay binnen,
niet echt Indisch. Na meer dan een maand alcoholvrij te hebben geleefd, heb ik
nu wel erg veel zin in een frisse Kingfisher. De thermometer wijst immers meer
dan 30 ° aan. Brute pech, het is dry-day, een van de 10 alcoholvrije dagen in
India. Het zijn dagen waarop men, rekening houdend met de gebruiken binnen de
verschillende religies, zowel Hindoe als Islam, nergens alcohol schenkt. De
vasten duurt noodgedwongen nog minstens een dag langer …
Bart
Massart
Mumbai,
23 november 2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten