AS SALAAM ALAIKUM .. SJALOOM ..
PEACE .. PAZ ..
HET KAN EN MOET ANDERS !
Als je ’s morgens wakker wordt wil
je - ik toch en ik vermoed velen met mij - vol ijver en enthousiast beginnen
aan een nieuwe dag. Meestal lukt dat ook, alhoewel goede voornemens niet altijd
goede daden worden. Vandaag begint het
anders, breaking news uit Parijs … Ik moet 2 keer kijken en herlezen
voor het echt tot mij doordringt. Het kan niet waar zijn ! Zoveel onschuldige slachtoffers van dit zich
alsmaar herhalende zinloos, barbaars geweld in naam van ... Ja, in naam van wat
of wie ? Er zijn geen woorden voor. En toch moeten we ze vinden - woorden én
daden - om deze dodelijke absurditeit te stoppen. Ik voel mij niet geroepen om
hier en nu een zoveelste, wellicht onvolledige analyse te maken. Maar toch wel
een paar overwegingen omdat ik niet begrijpend opkijk van zoveel selectieve
verontwaardiging en kortzichtige reacties, zonder context, zonder enige ruimere
vraagstelling.
“Selectieve
verontwaardiging”
… omdat het heel dichtbij komt, omdat dé bedreiging nu ook onze bedreiging
wordt. Toch aanvaard ik dit niet omdat een mensenleven in Syrië, Egypte,
Libanon, Jemen, Kenia, Rusland en op zovele andere plaatsen evenwaardig is aan
een mensenleven in Parijs, Amsterdam en Brussel. Solidariteit kent geen grenzen
of wel ? Als we in een financieel – economisch geglobaliseerde wereld leven
waar de grenzen om financiële redenen vervagen of verdwijnen – voor sommigen
althans – dan geldt dit ook en nog veel meer voor elke vorm van menselijke verbondenheid
en solidariteit.
“Veralgemening
zonder meer” … dé
vreemdeling, dé vluchteling, dé Moslim, dé Jood, dé kerk, dé politiek, dé
werkloze, dé leefloontrekker … en zo kan je nog een tijdje doorgaan. Zonder geschiedenis,
zonder plaatsing binnen de juiste context wordt alles en iedereen door dezelfde
mangel gehaald. Alles en iedereen wordt beoordeeld, velen veroordeeld. Onrechtvaardig,
onvolwassen, met een duidelijk gebrek aan inzicht en begrip, aan openheid voor
wat en wie anders is.
Maar zoals reeds gezegd, niet hier
en nu wil of kan ik de grote analyse maken. Wel wil ik oproepen tot
intellectuele eerlijkheid, sereniteit, objectiviteit, bescheidenheid, tot
aandacht voor en luisterbereidheid, tot proberen te begrijpen wat gebeurt en
waarom? Tot “onderscheiden”, geleerd van de jezuïeten. Dit laatste is een delicate, misschien zelfs
roekeloze oproep: onderscheid maken tussen dader en daad, tussen de mens en
zijn of haar handelen om te veroordelen wat onmenselijk, onaanvaardbaar en
absoluut verwerpelijk is, maar ook om wegen te openen voor mensen wanhopig en
verdwaald. Wegen naar herstel, naar geheel nieuwe of vernieuwde verbondenheid,
naar opnieuw mens – zijn. Moeilijk, haast onmogelijk begaanbaar lijken deze wegen,
maar levensnoodzakelijk om een samenleving op te bouwen gebaseerd op respect,
begrip, mededogen, rechtvaardigheid en vergevingsgezindheid. Een samenleven
waar elke vorm van geweld, ook verbaal, structureel en geïnstitutionaliseerd
niet langer worden aanvaard.
Een naïef standpunt ? Dan ben ik
graag naïef omdat ik wil blijven geloven in en werken aan een andere,
menselijke, verdraagzame, rechtvaardige en hartelijke wereld. Een wereld waar
mensen mensen zijn, voor elkaar en met elkaar.
De overgang is groot, in hun
context totaal verschillend, maar wetend dat een heel klein mosterdzaadje een
grote boom kan worden, wil ik je nog even meenemen naar een paar dorpjes op de
eilanden in de Sunderban van West - Bengalen.
Op rustige wateren, schitterend in de zon en omringd door vele schakeringen van groen varen we naar Banashyam Nagar, één eiland, vier dorpen, ongeveer 22.000 inwoners, hindoes en moslims. Sunarani van SSDC coördineert, dokter Saratchendra Halder onderzoekt kinderen en moeders. Langzaam groeit de groep. Na wegen en meten en de controle met het rood - geel - groene Unicef - bandje rond de bovenarm om al dan niet ondervoeding vast te stellen, begint het wachten op de eigenlijke consultatie. Zoals het overal ter wereld gaat, komen de gesprekken na even verlegen afwachten, goed op gang. Volgen kan ik niet, maar wellicht zijn het de ook ons vertrouwde onderwerpen: huishoudelijke en dagelijkse problemen, de kinderen, wie weet, ook de mannen.
Op rustige wateren, schitterend in de zon en omringd door vele schakeringen van groen varen we naar Banashyam Nagar, één eiland, vier dorpen, ongeveer 22.000 inwoners, hindoes en moslims. Sunarani van SSDC coördineert, dokter Saratchendra Halder onderzoekt kinderen en moeders. Langzaam groeit de groep. Na wegen en meten en de controle met het rood - geel - groene Unicef - bandje rond de bovenarm om al dan niet ondervoeding vast te stellen, begint het wachten op de eigenlijke consultatie. Zoals het overal ter wereld gaat, komen de gesprekken na even verlegen afwachten, goed op gang. Volgen kan ik niet, maar wellicht zijn het de ook ons vertrouwde onderwerpen: huishoudelijke en dagelijkse problemen, de kinderen, wie weet, ook de mannen.
Kindjes mooi gekleed en voorbereid op het doktersbezoek, anderen in een versleten en verkleurd kleedje. Sari’s en hidjabs in alle kleuren, nikabs niet allemaal geheel in het zwart. Hindoevrouwen met het uiteinde van de sari gebruikt als hoofddoek, moslimvrouwen met de nikab naar achteren geplooid, het gezicht niet bedekt. Alles verloopt spontaan, gemoedelijk, vriendschappelijk. Allemaal gaan ze op dezelfde manier met de kinderen om, zoals bij ons, zoals overal ter wereld. Het zijn ook kinderen zoals bij ons: stil en druk, lachend en wenend. Ik zet me bij hen, probeer een gesprek of wat een gesprek zou moeten zijn. Zij kennen geen of te weinig Engels, ik te weinig Bengaals. Toch voel je de wederzijdse nieuwsgierigheid, het willen praten, de natuurlijke verbondenheid van mensen met aandacht voor elkaar. Ook zonder woorden leer je hier veel, een stille verrijking. Aarzelend en met enige schroom, maar ik waag het erop: foto’s ? Geen probleem, integendeel. Samen kijken we naar de gemaakte foto’s, we lachen.
Ondertussen zijn ook deze moslima’s aan de beurt bij de dokter, een man, een hindoe. Wat dacht je … geen probleem. Het onderzoek, het gesprek verloopt hartelijk. Wanneer de dames naar huis gaan met elk een kind op de arm of aan de hand, zeg ik “As salaam alaikum”. Zichtbaar verrast en lachend krijg ik antwoord “Wa alaikum salaam” ! Ik kijk hen na en denk aan het breaking news uit Parijs … een andere wereld ?
Het aantal aanwezige hindoevrouwen overstijgt met grote meerderheid het aantal moslimvrouwen. Maar niemand keert terug huiswaarts omdat de consulterende arts een moslima is. Sahana is hartelijk en zorgzaam, luistert aandachtig, vertelt wat ze vaststelt en geeft advies. De consultaties lopen vlot.
Ik wandel met Sulman het dorp in,
kijkend, luisterend, vragend. De erbarmelijke levensomstandigheden, de
schrijnende armoede blijven confronterend, ook na zovele jaren en ervaringen.
Gelukkig maar, onverschilligheid zou meer dan jammer zijn. Na een paar minuten
lopen blijven we staan. Een man graaft putten voor de fundering van wat eenmaal
zijn huis moet worden. De vervallen hut achteraan is zijn huidige woonst.
Namaskar, ik groet hem van ver. De
man komt naar ons toe en met de hulp van Sulman beginnen we een gesprek. Dron
is zijn naam, een magere, niet al te grote man van 56 jaar. Hij is getrouwd en
heeft 2 zonen, een in klas 8, de andere in klas 10. Hij bezit alleen de grond waar zijn hut op
staat en zijn toekomstig huis moet komen, geen rijstvelden, geen groentetuin,
alleen 2 koeien. Te weinig om met z’n vieren van te leven. Meer dan 10 maand
per jaar werkt hij in Bihar, de aangrenzende staat van West - Bengalen. Rijstmeel
is het product. Nog 6 dagen en hij moet terug naar Bihar, zijn vrouw en 2 zonen
achterlatend voor meer dan 3 maand. Ik bedank hem voor het gesprek en wens hem
veel geluk. Het zal hem wellicht niet veel opbrengen, maar de aandacht en het
gesprek hebben hem zichtbaar deugd gedaan.
We wandelen nog wat verder en keren
dan op onze stappen terug. Kinderen lopen joelend achter ons aan, volwassenen
kijken verrast naar die blanke vreemdeling. Hier nog nooit gezien. Bij onze terugkomst
in het schooltje waar het mother & child camp plaatsvindt worden we verwend
met een lekkere tsja en een koekje …
meer moet dat niet zijn.
Dokter Sahana en de hindoevrouwen,
een hoopvol samengaan van wat elders onverenigbaar lijkt. Op de terugweg leest
ze opnieuw in de Koran. Ik houd het bij een stille meditatie. Parijs en
Chintamenipur, een wereld van verschil. Het dorp als een hoopvol moment waar
mensen mensen ontmoeten, waar verschillen geen hinderpaal zijn.
Bart
Massart
Sunderban,
18 november 2015.